Het aftellen is begonnen. Na een aarzelend begin is de verkiezingscampagne nu vol op stoom. Na 29 oktober weten we meer. Maar hoe kijken de politieke partijen eigenlijk naar de digitale overheid en informatiesamenleving en de rol van gemeenten. Telengy-collega’s hebben samen met digitale hulpmiddelen de partijprogramma’s doorgenomen. Onderstaand een samenvatting. Je kunt natuurlijk ook zelf de partijprogramma’s er op naslaan of gebruik bijvoorbeeld deze omgeving.

Informatiesamenleving

In Nederland praten we graag over de informatiesamenleving – dat is zeg maar alles wat te maken heeft met internet, data, AI, algoritmes en de eindeloze stroom e-mails van de overheid met “noreply” als afzender.

De VVD ziet digitalisering als een soort turbo voor innovatie, economie en veiligheid. Lekker efficiënt, snel internet voor iedereen, en vooral niet te veel regels — want regels zijn slecht voor ondernemers, behalve natuurlijk als het over straatraces of blowen gaat.

D66 zegt: “Ho, even!” Want technologie moet wel mensgericht blijven. Transparant, ethisch en inclusief — met andere woorden: ze willen dat je oma niet hoeft te huilen als ze probeert in te loggen met DigiD. En ja, minder afhankelijk van Big Tech, want die weten al meer over ons dan onze huisarts.

De SP bekijkt het allemaal wat wantrouwiger. Zij willen digitalisering die eerlijk en sociaal is. Geen algoritmes die bepalen of je toeslag krijgt, geen Amerikaanse cloud die weet wat je vanavond eet. Digitalisering mag niet betekenen dat je je baan kwijt raakt aan een robot met een leukere stem.

Alle partijen zijn het erover eens dat iedereen snel internet moet hebben — al is dat voor sommige buitengebieden nog steeds sciencefiction. VVD vertrouwt op de markt, D66 op waarden, en SP op de overheid die niet alles uitbesteedt aan consultants met PowerPoints.

Kortom: de VVD wil groeien, D66 wil grenzen stellen en de SP wil beschermen. En samen vormen ze zo de perfecte digitale driehoek: winst, wijsheid en wantrouwen.

Conclusie en analyse

Feit: De meeste Nederlandse partijen erkennen inmiddels dat de informatiesamenleving grote invloed heeft en dat er actief beleid nodig is op thema’s zoals privacy, AI, inclusie, digitale autonomie.

Analyse: De verschillen zitten vooral in hoe ver je wilt gaan met regels en toezicht, hoe snel innovatie toegestaan moet worden, en hoe groot de rol van de overheid moet zijn (zowel qua investering als qua regulering). Partijen aan de linkerzijde zijn geneigd tot meer regulering, bescherming en sociale waarborgen; partijen aan de rechterzijde tot meer autonomie, minder bureaucratie, meer nadruk op veiligheid, nationale belangen en economische kansen.

Overzicht van wat partijen zeggen

Veel partijen nemen standpunten in rond deze thema’s. Enkele opvallende punten:

Het aftellen is begonnen. Na een aarzelend begin is de verkiezingscampagne nu vol op stoom. Na 29 oktober weten we meer. Maar hoe kijken de politieke partijen eigenlijk naar de digitale overheid en informatiesamenleving en de rol van gemeenten. Telengy-collega’s hebben samen met digitale hulpmiddelen de partijprogramma’s doorgenomen. Onderstaand een samenvatting. Je kunt natuurlijk ook zelf de partijprogramma’s er op naslaan of gebruik bijvoorbeeld deze omgeving.

De transformatie van het sociaal domein vraagt om meer dan beleidsmatige keuzes. Gemeenten staan voor de uitdaging om hun dienstverlening toekomstbestendig in te richten, met digitale middelen die recht doen aan de menselijke maat. Telengy-adviseurs signaleren acht concrete opgaven waarin digitalisering, datagedreven werken en samenwerking centraal staan: 

1. Vroegsignalering en bemoeizorg datagedreven organiseren

Het tijdig herkennen van hulpvragen vereist inzet van lokale signaleringsnetwerken, ondersteund door betrouwbare data. Datakwaliteit en privacybescherming zijn randvoorwaarden voor verantwoord gebruik van voorspellende analyses. 

2. Hybride toegang en digitale inclusie

Gemeenten ontwikkelen toegankelijke digitale kanalen naast fysieke loketten. Digitale inclusie vraagt om begrijpelijke interfaces, ondersteuning bij gebruik en monitoring van bereikbaarheid voor kwetsbare groepen. 

3. Preventie en sociale basis versterken met digitale ondersteuning

Investeringen in buurtinitiatieven en opvoedondersteuning worden effectiever met digitale dashboards en monitoring. Dit vraagt om transparante algoritmes en eenduidige definities van indicatoren. 

4. Burgerparticipatie faciliteren via digitale platforms

Digitale participatie-instrumenten zoals burgerbudgetten en dorpsraden vergroten zeggenschap. Gemeenten moeten zorgen voor veilige, toegankelijke en transparante systemen die daadwerkelijk invloed mogelijk maken. 

5. Gelijkwaardige toegang tot zorg en ondersteuning

Digitale kaarten en datagedreven analyses helpen bij het inzichtelijk maken van voorzieningen in wijken en kernen. Dit ondersteunt beleidskeuzes en maakt lacunes zichtbaar. 

6. Mensgerichte uitvoering van wetten en regelingen

Automatisering en AI kunnen de uitvoering van de Wmo en participatiewet ondersteunen, mits deze technologieën transparant zijn en ruimte laten voor maatwerk. De menselijke maat blijft leidend. 

7. Efficiënte en begrijpelijke dienstverlening

Procesoptimalisatie op basis van data helpt gemeenten om dienstverlening beter af te stemmen op persoonlijke situaties. Heldere taal, minder regeldruk en robuuste datagovernance zijn hierbij essentieel. 

8. Gegevensuitwisseling en digitale samenwerking

Effectieve samenwerking in het sociaal domein vereist veilige en gestandaardiseerde gegevensuitwisseling tussen gemeenten en ketenpartners. Interoperabiliteit en informatieveiligheid vormen de basis voor domeinoverstijgende samenwerking en het opschalen van succesvolle digitale pilots. 

Deze opgaven vragen om een overheid die digitaal vaardig, mensgericht en samenwerkingsgericht is. Telengy-adviseurs ondersteunen gemeenten bij het vertalen van deze ambities naar uitvoerbare en toekomstbestendige oplossingen. 

Het aftellen is begonnen. Na een aarzelend begin is de verkiezingscampagne nu vol op stoom. Na 29 oktober weten we meer. Maar hoe kijken de politieke partijen eigenlijk naar de digitale overheid en informatiesamenleving en de rol van gemeenten. Telengy-collega’s hebben samen met digitale hulpmiddelen de partijprogramma’s doorgenomen. Onderstaand een samenvatting. Je kunt natuurlijk ook zelf de partijprogramma’s er op naslaan of gebruik bijvoorbeeld deze omgeving.

Digitale autonomie en Europese samenwerking

• CDA en VVD pleiten voor digitale autonomie via Europese samenwerking en eigen cloudoplossingen. 
• Volt wil een “28e regime” invoeren: een overkoepelend Europees kader voor digitale wetgeving, wat aansluit bij de harmonisatiegedachte van de Digital Decade. [nldigital.nl] 

AI en ethiek

• Meerdere partijen (zoals GroenLinks-PvdA, CDA, VVD) hebben standpunten over AI die aansluiten bij de AI-verordening uit de Digital Decade:  
• GroenLinks-PvdA wil een verbod op real-time gezichtsherkenning. 
• CDA benoemt een AI-commissaris en pleit voor AI-ethiek. 
• VVD investeert in AI-hubs en infrastructuur. [nieuws.marketing]

Digitale infrastructuur en weerbaarheid

• De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS), mede gedragen door de VNG, sluit aan bij partijprogramma’s die inzetten op:  
• Collectieve cloudoplossingen 
• Versterking van digitale weerbaarheid 
• Gemeentelijke samenwerking en regie op digitalisering [rijksoverheid.nl], [computable.nl] 

Digitale publieke domeinen

• Organisaties als Waag Futurelab en PublicSpaces hebben input geleverd aan politieke partijen om te investeren in publieke alternatieven voor sociale media en digitale infrastructuur. Dit sluit aan bij de VNG-visie op digitale inclusie en publieke waarden. [publicspaces.net], [waag.org]

📌 Conclusie

De VNG en het Digital Decade-programma beïnvloeden indirect de verkiezingscampagnes via thema’s als digitale autonomie, AI-regulering, digitale infrastructuur, en publieke waarden in technologie. Politieke partijen nemen deze thema’s op in hun programma’s, vaak met een eigen accent, maar de Europese kaders en VNG-uitvoeringsanalyses vormen een belangrijke onderlegger. 

Het aftellen is begonnen. Na een aarzelend begin is de verkiezingscampagne nu vol op stoom. Na 29 oktober weten we meer. Maar hoe kijken de politieke partijen eigenlijk naar de digitale overheid en informatiesamenleving en de rol van gemeenten. Telengy-collega’s hebben samen met digitale hulpmiddelen de partijprogramma’s doorgenomen. Onderstaand een samenvatting. Je kunt natuurlijk ook zelf de partijprogramma’s er op naslaan of gebruik bijvoorbeeld deze omgeving.

Transparantie

De Transparantie Kieswijzer 2025 van de Open State Foundation brengt in kaart hoe politieke partijen omgaan met openheid van de overheid. De organisatie onderzocht drie thema’s: de Wet open overheid, lobbytransparantie en algoritmetransparantie. Daaruit blijkt dat partijen als GroenLinks-PvdA, SP, Volt en NSC transparantie actief willen versterken, bijvoorbeeld door meer open data, verplichte lobbyregisters en inzicht in algoritmes. Andere partijen, waaronder VVD, CDA, BBB en SGP, besteden er minder aandacht aan of willen juist beperkingen aanbrengen. De kieswijzer laat zo zien welke partijen echt werk willen maken van een transparante overheid – en welke de deur eerder op een kier laten staan.

Volt en BBB over de digitale overheid: ambitie versus nuchter realisme

Digitalisering speelt een steeds grotere rol in overheid en samenleving. Volt en BBB besteden er in hun verkiezingsprogramma 2025 aandacht aan, maar met een duidelijk andere insteek. 

Volt: ambitieuze digitale transformatie

Volt beschouwt digitalisering als een strategische pijler van goed bestuur. De partij wil een Ministerie van Digitale Zaken oprichten dat de regie neemt over digitale infrastructuur, cybersecurity en innovatie. Overheidsdiensten moeten “net zo makkelijk werken als online bankieren”, met één digitale identiteit (DigiD-Plus) en een vernieuwd MijnOverheid 2.0 waarin alle diensten samenkomen.Volt wil uiterlijk in 2030 overstappen op Europese open-source oplossingen om de afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven te verminderen. Estland dient als voorbeeld voor een efficiënte en transparante digitale overheid. 

BBB: soevereiniteit en toegankelijkheid

BBB legt de nadruk op digitale soevereiniteit, veiligheid en toegankelijkheid. Vitale digitale infrastructuur moet in Nederlandse of Europese handen blijven, en open source moet worden gestimuleerd. De partij wil begrijpelijke digitale loketten, toegankelijkheid voor iedereen en persoonlijke ondersteuning behouden. Cyberveiligheid, digitale educatie en de verankering van digitale grondrechten spelen een centrale rol, maar grootschalige hervormingsplannen ontbreken. 

Overeenkomsten en verschillen

 Beide partijen delen een Europese blik, willen minder afhankelijk zijn van buitenlandse techbedrijven en vinden toegankelijkheid en cybersecurity belangrijk. Het verschil zit vooral in schaal en ambitie: Volt kiest voor grootschalige hervorming en innovatie, terwijl BBB focust op bescherming, beheersbaarheid en de menselijke maat. 

Het aftellen is begonnen. Na een aarzelend begin is de verkiezingscampagne nu vol op stoom. Na 29 oktober weten we meer. Maar hoe kijken de politieke partijen eigenlijk naar de digitale overheid en informatiesamenleving en de rol van gemeenten. Telengy-collega’s hebben samen met digitale hulpmiddelen de partijprogramma’s doorgenomen. Onderstaand een samenvatting. Je kunt natuurlijk ook zelf de partijprogramma’s er op naslaan of gebruik bijvoorbeeld deze omgeving.

In de partijprogramma’s van de partijen die mee willen doen aan de Tweede Kamerverkiezing 2025 wordt het volgende vermeld over digitale dienstverlening, omnchannel, mijnservices en mensgerichte inclusieve dienstverlening. 

• De meeste partijen erkennen dat de digitalisering van de overheid voordelen biedt, maar ook risico’s van uitsluiting. Er is brede consensus dat mensen met beperkte digitale vaardigheden of beperkingen niet aan hun lot gelaten mogen worden. 
• Centraal staat dat dienstverlening voor inwoners duidelijk, toegankelijk, begrijpelijk moet zijn – dus mensgericht. 
• Er lijkt ook een groeiende maatschappelijke / politieke impuls om meer aandacht te geven aan digitale toegankelijkheid, standaardnormen, en toezicht op naleving. 
• Partijen verschillen in ambitie (bijv. Volt wil 100% overheidswebsites toegankelijk maken, VVD wil dat ook, maar staat minder expliciet op tijdpad; GroenLinks–PvdA wil internet als basisvoorziening). 

Dit betekent voor de informatievoorziening bij gemeenten:  

• Gemeenten moeten voldoen aan de wetgeving rond digitale toegankelijkheid (Besluit Digitale Toegankelijkheid Overheid, Europese normen etc.). ICTMagazine.nl+4VNG+4VNG+4
• Er is een stijgende druk van burgers, instellingen én politiek op inclusieve dienstverlening: zowel digitaal als niet-digitaal. Eén principe is: “digitaal waar mogelijk, fysiek/anders waar nodig.” (Keuzevrijheid) (is in programma’s terug te vinden)
• Nieuwe en strengere EU-wetten rondom digitale diensten, privacy, gegevensuitwisseling, interoperabiliteit etc., plus nieuwe regelgeving op het vlak van toegankelijkheid voor producten/diensten buiten enkel overheidswebsites/apps. Digitale Overheid+1
• Gemeenten ervaren knelpunten qua capaciteit, kennis, middelen om dit allemaal goed te regelen – zowel voor implementatie als beheer & onderhoud. VNG signaleert verschillen tussen gemeenten qua technische haalbaarheid en content/organisatie. VNG+1 

Het aftellen is begonnen. Na een aarzelend begin is de verkiezingscampagne nu vol op stoom. Na 29 oktober weten we meer. Maar hoe kijken de politieke partijen eigenlijk naar de digitale overheid en informatiesamenleving en de rol van gemeenten. Telengy-collega’s hebben samen met digitale hulpmiddelen de partijprogramma’s doorgenomen. Onderstaand een samenvatting. Je kunt natuurlijk ook zelf de partijprogramma’s er op naslaan of gebruik bijvoorbeeld deze omgeving.

Samenvattend

• De algemene consensus: digitale soevereiniteit is belangrijk en moet versterkt — minder afhankelijkheid van techreuzen buiten Europa, meer regionale of nationale controle over data en infrastructuur. 
• Nationale cloud / publieke / Europese cloudalternatieven krijgen veel steun, zeker voor overheidsdata/diensten. De stap naar eigen beheer is populair (onder voorwaarden). 
• Datacentra worden gezien als onmisbaar onderdeel van de digitale infrastructuur, maar tegelijkertijd moet groei ervan worden beheerd: duurzaamheid, netcapaciteit, milieueffecten en ruimtelijke ordening zijn belangrijke randvoorwaarden. 

Spanning & discussies

• Randvoorwaarden versus ambitie: er is vaak een kloof tussen ambitie (meer nationale cloud, meer autonomie) en praktische randvoorwaarden: energievoorziening, capaciteit van elektriciteitsnet, ruimte/grond, vergunningen, milieu. Partijen erkennen dit, maar concrete plannen verschillen erg per partij.  
• Regie & regelgeving: discussie over wie moet sturen — de overheid (centraal), EU, of markt en private partijen. Sommige willen centrale sturing (zoals moties om rijkscloud in eigen beheer), anderen benadrukken markt en innovatie.  
• Duurzaamheid: datacentra verbruiken veel energie en water; koeling, restwarmte, klimaatneutraal opereren zijn steeds vaker onderdeel van partijplannen.  
• Wie betaalt / wie profiteert / wie beslist: burgers, lokale gemeentes, bedrijven hebben verschillende belangen – bijvoorbeeld datacentra kunnen werkgelegenheid en groei brengen, maar ook overlast voor omgeving; clouddiensten kunnen efficiëntie bieden, maar risico’s op privacy en controle. 

Voorstanders: Vrijwel alle partijen zijn voorstander van meer digitale soevereiniteit van Nederland/Europa. Van links tot rechts stellen partijen dat de afhankelijkheid van buitenlandse (Amerikaanse/Chinese) technologie te groot is en dat dit anders moet. Onder andere VVD, D66, CDA, GroenLinks-PvdA, SP, PvdD, ChristenUnie, SGP, Volt, JA21, BBB en NSC benadrukken in hun programma de noodzaak om kritieke data en systemen onder eigen Europees/Nederlands beheer te brengen. Zij pleiten voor het ontwikkelen of gebruiken van eigen cloud-oplossingen en technologie, zodat we minder afhankelijk zijn van big tech-bedrijven uit de VS of China. [computable.nl], [dutchdatacenters.nl]. 

Voorstanders: Onder de voorstanders van het actief uitbreiden en versterken van digitale infrastructuur (inclusief datacenters) vallen met name de partijen rechts van het midden en degenen die economisch-technologisch willen versnellen. VVD, CDA, ChristenUnie, SGP, Volt, JA21, BBB en NSC zien datacenters en een robuuste digitale infrastructuur als iets positiefs en noodzakelijks voor Nederland. Zij leggen de nadruk op de kansen: een sterke digitale ruggengraat is cruciaal voor onze economie, innovatie en zelfs nationale veiligheid. Deze partijen pleiten ervoor om ruimte te geven aan ontwikkeling van nieuwe datacenters, snelle netwerken (5G/glasvezel) en voldoende stroomcapaciteit – zij het vaak op een duurzame manier. [computable.nl]