Het is weer zover, je paspoort is verlopen. Tijd om een afspraak te maken bij de gemeente. Je loopt het gemeentehuis in, waar je gezicht wordt gescand bij de aanmeldzuil. Na een succesvolle identificatie mag je je nieuwe paspoort ophalen, die al keurig klaarligt bij balie 4. Toekomstmuziek? Niet bepaald. Al in 2018 voerde de gemeente Zwolle als eerste documentscanners en gezichtsherkenning in bij de aanmeldzuil.[1]

Grote kans dat handmatig je identiteit laten controleren door een gemeenteambtenaar in de toekomst niet meer nodig is. Daar hebben we dan AI (kunstmatige intelligentie) voor. Door het scannen van biometrische eigenschappen (de persoonsgegevens die je vanaf je geboorte bij je draagt, zoals je iris en vingerafdruk) ben je in één kunstmatige oogopslag te herkennen. Superefficiënt en in theorie foutloos, maar er zitten haken en ogen aan deze techniek. En daar is niet iedere gemeente die aan de slag gaat met AI zich van bewust.

Klaar voor de toekomst

Veel gemeenten zijn al begonnen met het gebruik van biometrische eigenschappen om haar burgers mee te identificeren. Denk aan de vingerafdruk in het paspoort, die nu dikwijls ligt opgeslagen in een database. Je kunt ervan uitgaan dat deze goed wordt beveiligd. Tegelijkertijd moeten we ons er ook bewust van zijn dat er steeds meer biometrische kenmerken bijkomen in deze database, naarmate de AI-techniek vordert. En is iedere gemeente daar ook al klaar voor?

Laten we uitgaan van een desastreus scenario: een lek in de database. Identiteitsfraude was in zo’n geval nog nooit zo eenvoudig. Een kwaadwillend persoon heeft dan immers toegang tot alle biometrische eigenschappen. Zaken als vingerafdrukken en de irisscan worden nu al gebruikt om telefoons mee te ontgrendelen, bankzaken te doen en laptops mee te beveiligen. Zulke gegevens moeten niet in verkeerde handen vallen.

Ethische vraagstukken

Maar zelfs als we deze gevaren buiten beschouwing laten, is er nog genoeg om bij stil te staan voordat het invoeren van biometrie bij gemeenten de norm wordt. Want hoe je het ook wendt of keert, AI kan (onbedoeld) discrimineren. Er zijn genoeg verhalen te vinden van mensen met een donkere huidskleur die niet worden herkend bij toegangspoortjes die gebruik maken van ‘slimme camera’s’. Domweg omdat het camera’s niet goed op een donkere huidsleur is afgesteld. En omdat mensen van kleur niet goed op de foto worden gezet, zijn er ook minder beelden beschikbaar om te ‘voeden’ aan AI-modellen[2]. Zij leren immers door de input van mensen. Hoe minder input er beschikbaar is, hoe kleiner de kans dat AI een persoon van kleur herkent. Zo creëren we een vicieuze cirkel.

Problemen

 Biometrie zorgt ook nu al voor de nodige problematiek, vooral in privacy-sferen. Je kunt je afvragen of zaken als gezichtsherkenning door gemeenten niet leiden tot een verregaande surveillancemaatschappij.

Stel dat een burger mee wil doen aan een demonstratie, maar zijn biometrische gegevens zijn bekend bij de gemeente. Dan kan het zo zijn dat zij uit angst niet langer deel durven te nemen. De surveillancecamera weet immers precies welke burger waar staat te demonstreren. Amnesty International roept zelfs op om dit soort technologieën te verbannen.[3]

En wat dacht je van de gemeenten die biometrie inzetten om lookalike-fraude tegen te gaan? Het is effectief, maar zulke fraudegevallen komen relatief weinig voor[4]. Is het inzetten van biometrie dan geoorloofd? Is het risico niet te groot ten opzichte van de winst?

Mooie ontwikkeling kan met correcte inzet

Moeten we dan bang zijn voor de toepassing van biometrie? Nee, zeker niet. Er valt genoeg moois mee te doen, mits we het correct weten in te zetten. Wil je daar als gemeente over doorpraten? Dan staan we bij Telengy graag voor je klaar als sparrings- en gesprekspartner.

Lees ter naslag anders nog eens een van de volgende rapporten:

• Biometrie-voor-identiteitsverificatie.pdf (digitaleoverheid.nl)
• Principes voor de Digitale Samenleving versie 2022 (vng.nl)
• Kennissessie digitale technologie voor raadsleden – Telengy
• [1] [4] Beter_beschermd_tegen_biometrie_Beleid_en_Maatschappij_Nr_4_2020.pdf (rathenau.nl)
• [2] Racial Discrimination in Face Recognition Technology – Science in the News (harvard.edu)
• [3] Amnesty: verbiedt systemen voor gezichtsherkenning.

Meer weten?

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Elise Hermans, 06 81 75 07 47,  e.hermans@telengy.nl.

Op steeds meer plekken in Nederland ontstaan initiatieven om het slavernijverleden te herdenken. Sinds de officiële excuses van premier Mark Rutte in 2022 is de noodzaak om deze zwarte bladzijde in onze geschiedenis te herdenken steeds groter geworden. Daar liggen kansen voor gemeenten.

Op 1 juli barst op een aantal plekken in Nederland een groot feest los. De viering van Keti Koti is, zeker in de Surinaamse en Caribische gemeenschap, een belangrijk moment. Met name in Rotterdam wordt er volop gedanst, gezongen en gevierd dat de ‘ketenen gebroken’ zijn, de letterlijke vertaling van Keti Koti in het Sranantongo.

Een dag eerder is de stemming juist veel ingetogener. Op 30 juni staan mensen in verschillende gemeenten stil bij alle slachtoffers van de slavernij. Zo is er in Arnhem een ingetogen herdenking van zo’n twee uur. De burgemeester zal spreken, er zal een spokenword-artist optreden en er zullen bloemen worden gelegd.

Faciliteer de initiatieven

 Eerder dit jaar stonden we in Nederland met elkaar stil om de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Op de Amsterdamse Dam klinkt ieder jaar een belofte: ‘Dit nooit meer’. Die belofte kunnen we verder doortrekken door ook het slavernijverleden een duidelijke plek te geven.

Het heeft lang geduurd voordat de maatschappelijke noodzaak van dergelijke vieringen en herdenkingen duidelijk werd in Nederland. Eigenlijk wordt Keti Koti nog steeds ‘vergeten’ door een groot deel van Nederland. Zo vond 59 procent het in 2021 niet nodig om van Keti Koti een nationale feestdag te maken. Dat bleek uit een peiling onder 30.000 mensen van EenVandaag. En dat terwijl er in 2022 meer dan 350.000 mensen met een Surinaamse achtergrond in Nederland woonden, en nog eens duizenden met een Caribische achtergrond. Gemeenten kunnen een belangrijke rol spelen in het faciliteren van herdenkingen, die voor deze grote gemeenschap zo belangrijk zijn.

Ga op zoek

Er zijn al gemeenten waar Keti Koti en de bijbehorende herdenking op 30 juni worden gefaciliteerd. Rotterdam en Arnhem zijn al genoemd, maar ook in Amersfoort staat men sinds 2021 stil bij het slavernijverleden. Daar is een zogeheten ‘route van verzoening’ uitgezet, die je langs panden en straten voert die verband houden met het slavernijverleden. Die werd op 30 juni 2021 voor het eerst gelopen.

De mogelijkheden om het slavernijverleden te herdenken zijn eindeloos. Die hoeft een gemeente gelukkig niet zelf te bedenken. Er zijn talloze comité’s en initiatieven die een bijdrage willen en kunnen leveren. Het is aan de gemeente om deze initiatieven te ontvangen en te faciliteren. Stel bijvoorbeeld geregeld een vergaderruimte beschikbaar voor zulke comité’s, houd bijvoorbeeld als burgemeester deze dag vrij in de agenda of stel een klankbordgroep samen.

Om het even op mezelf te betrekken: de geschiedenis van de trans-Atlantische slavernij heeft altijd een diepe fascinatie in mij gewekt. Het begrijpen en erkennen van de nalatenschap van dit duistere verleden is voor mij en mijn medeorganisatoren van essentieel belang. Met deelname aan de organisatie van de Keti Koti-herdenking streef ik ernaar het bewustzijn te vergroten en een dialoog op gang te brengen over dit significante hoofdstuk in onze geschiedenis. Verder zijn inclusiviteit en sociale rechtvaardigheid voor mij centrale kernwaarden. Ik geloof dat de Keti Koti-herdenking een unieke gelegenheid biedt om verbindingen te leggen tussen diverse gemeenschappen en een gevoel van saamhorigheid te bevorderen.

Mijn tip zou zijn: onderzoek welke initiatieven er al zijn, en denk na over hoe je deze een goede plek kunt geven in je gemeente. Dat is, zeker als daar nog niet eerder over is nagedacht, niet altijd eenvoudig. Dat begrijp ik. Daarom help ik  graag gemeenten die zich in willen zetten om het slavernijverleden te herdenken. Neem gerust contact met mij op als je hier wat hulp bij nodig hebt.

Meer weten?

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Elise Hermans, 06 81 75 07 47,  e.hermans@telengy.nl.

Elise creëert een eerlijkere en duurzamere wereld door het ontwerpen en ontwikkelen van verantwoorde datagedreven oplossingen. Door haar ervaring in internationale ontwikkelingsprojecten kan Elise snel de diepere behoeften uit organisaties, samenleving en inwoners naar bovenhalen. Na enige tijd in Israël gewoond en gewerkt te hebben kunnen we van Elise wel stellen dat ze een flexibele mentaliteit heeft en zich gemakkelijk aanpast aan unieke situaties.

Vanuit haar achtergrond bij universitaire kennisinstellingen kan Elise theoretische concepten binnen datawetenschappen en kunstmatige intelligentie omzetten naar praktische oplossingen. De combinatie met sterk projectmanagement en het helder communiceren over deze vaak complexe materie stellen haar in staat om oplossingen te ontwikkelen voor gevarieerde maatschappelijke opgaven en organisatievraagstukken.

Kortom, of het nu gaat om het creëren van duurzame ontwikkelingsoplossingen of het bevorderen van inclusiviteit, Elise wil graag samenwerken met organisaties die digitale technologie willen gebruiken voor positieve verandering.