Het begrip ‘datagedreven werken’ zingt in elke overheidsorganisatie rond. De laatste jaren is er steeds meer invulling gegeven aan wat dit begrip nu daadwerkelijk inhoudt. Door middel van pilots, proeftuinen, datalabs en andere vormen om een start te maken, zijn organisaties aan de slag gegaan met dataprojecten. 2022 staat daarom in het teken van structurele inbedding van datagedreven werken in de organisatie.

Inzicht door aan de slag te gaan

Bij de Data Week NL 2021 in Den Bosch waren tal van concrete resultaten te zien van dataprojecten. De verscheidenheid aan thema’s, waaronder duurzaamheid, mobiliteit, waterbeheer en sociaal domein, laat ook zien dat datagedreven werken een generiek instrument aan het worden is. Het aan de slag gaan geeft inzicht in het volwassenheidsniveau van de organisatie op verschillende onderdelen. Dit is onafhankelijk van het type dataproject (rapporteren, monitoren of voorspellen – afbeelding 1). Het gaat er daarom niet om waarmee je aan de slag gaat, maar dát je aan de slag gaat.

Afbeelding 1

Van pilots naar structurele inbedding

Afgelopen jaren zijn vele organisaties tal van proefprojecten gestart. Dit heeft tot veel inzicht geleid. Op allerlei niveaus wordt er nu invulling gegeven om het uit de ‘pilot-sfeer’ te halen, en voor structurele inbedding te zorgen. Zo heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken samen met de lokale overheden de ‘Interbestuurlijke Datastrategie Nederland’ ontwikkeld, wat in 2022 praktische invulling moet krijgen. Maar ook lokale overheden zijn de match aan het maken tussen ambitie (afbeelding 1) en huidig volwassenheidsniveau (afbeelding 2).

Afbeelding 2

De match tussen de gewenste situatie en huidige situatie is (uiteraard) een continu proces. Wel is de overstap van pilot-fase naar borging in de organisatie een van de grootste hordes om te nemen. Als organisatie ga je van ad hoc projecten, naar een constante stroom aan dataprojecten en -vragen. Een nieuwe structuur is nodig om vraag en aanbod goed op elkaar aan te sluiten. Denk hier aan het adopteren van bijvoorbeeld de agile methodiek en hoe je het datateam positioneert. Als aparte unit of als onderdeel van de afdelingen? Daarnaast zijn in de pilotfase de randvoorwaarden meestal anders ingevuld. Zo is er vaak (veel) externe kennis nodig en is ook regelmatig de techniek uitbesteed. Dit hoeft voor de structuurovergang geen probleem te zijn, maar het is wel verstandig om dit vooraf goed te overwegen. Welke kennis ga je in huis halen (datateam rollen) en is die kennis beschikbaar op de markt (veel vraag op dit moment, weinig aanbod)? En hoe ga je de komende drie à vier jaar dataprojecten technisch faciliteren?

Opgaves in dataproject en rolverdeling

Om goed antwoord te geven op bovenstaande vragen, kan het helpen je antwoorden te plotten op onderstaand afbeelding 3, waarin globaal de opgaves binnen een dataproject zijn beschreven, gecentreerd rondom het vraagstuk waaraan het dataproject een bijdrage moet leveren.

Afbeelding 3

In afbeelding 4 zijn de rollen binnen een datateam beschreven vanuit het ICTU rapport over de Chief Data Officer. Deze rollen zijn zeer divers en praktisch onmogelijk om allemaal in te vullen in een gemiddelde organisatie. Het combineren van rollen is noodzakelijk, op zo’n manier dat alle vijf lijnen in afbeedling 3 geborgd zijn door één of twee rollen (de interactie tussen rollen). Eenzelfde acquisitie kan je doen voor de techniek. Organisaties ervaren dat de ad hoc technische structuur vanuit de pilots vaak niet meer voldoet om de constante stroom aan vragen te beantwoorden. De focus ligt hier op de drie onderste ‘bollen’ en de verbindingen daartussen (de datakant): dataverzameling en begrip, modelleren en dataproject resultaat. Welke tool ga je waarvoor inzetten en haal je dat in huis (eventueel in samenwerking met partnerorganisaties om kosten te besparen) of besteed je dit uit (eventueel met bijbehorende functies).

Daarnaast heeft mijn collega Roel Ottens een interessant stuk geschreven over het neerzetten van een datagedreven organisatie.

Afbeelding 4

Figuur 4, Rollen in Data Science Team (bron: rapport Chief Data Officer – ICTU)

Meer weten?

Hoe dan ook, datagedreven werken is al een tijdje onder ons en zal onder ons blijven. 2022 is het jaar om deze ontwikkeling te gaan inbedden in de organisatie. Maar bovenal niet anders dan andere jaren, is 2022 weer een jaar van GEWOON DOEN.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Tim van der Pol, adviseur bij Telengy, via tel. nr. 06 21 36 68 58 of via e-mail: t.v.d.pol@telengy.nl