Auteursarchief: Han de Ridder

Data delen in het sociaal domein

Lees het gehele artikel

In 2020 kwam het nieuws naar buiten dat er op Goeree-Overflakkee een rioolwateronderzoek was uitgevoerd. Bij dat onderzoek naar 5 soorten drugs was 1 van de 5 geteste drugsoorten was significant meer aanwezig dan de andere 4. Voor de gemeente Goeree-Overflakkee de reden om IAV (integrale aanpak verslavingsproblematiek) op te starten, waarbij het platform Samenzien wordt gebruikt om te communiceren naar betrokken professionals. Op basis van data en onderzoek wordt de aanpak vormgegeven en gemonitord. Dat gaat niet vanzelf en vergt daadkracht, moed en vertrouwen. We nemen je mee in de aanpak van Goeree-Overflakkee.

In het kort is de ambitie van Samenzien de inwoners van Goeree-Overflakkee alle kans te geven om gezonde keuzes te maken, het middelengebruik te verlagen en de jeugd op te laten groeien in een kansrijke omgeving. Wetenschappelijk onderzoek vormt de basis voor de aanpak, en data wordt gebruikt om het effect van het nieuwe beleid te meten en bij te sturen.

Een goed begin

Voor een goede datagedreven aanpak is het noodzakelijk om te starten bij het waarom. Vanuit daar kan naar het wat en hoe gewerkt worden. Binnen Goeree-Overflakkee was het doel snel duidelijk (zie alinea hiervoor). De onderliggende aanpak en wat daarvoor nodig is, heeft meer tijd gekost. Verschillende dialoogsessies met ketenpartners en experts in het veld hebben geleid tot een aanpak met zeven onderliggende aandachtsgebieden en bijbehorende indicatoren. Dit vormt de basis voor verdere dataverzameling. De zeven aandachtsgebieden zijn:

  1. Identiteitsontwikkeling
  2. (In)formeel netwerk houdt problemen in stand
  3. Ontvankelijkheid
  4. Niet functionerende gebruikers
  5. Functionerende gebruiker
  6. Beschikbaarheid van middelen
  7. Terugvalpreventie

Met de 7 aandachtsgebieden is de focus gelegd op de totale keten van middelengebruik, preventie, interventie en ondermijning.

Data zoektocht

Nu het doel en de onderliggende aandachtsgebieden duidelijk zijn, kan de zoektocht naar data starten. Na een inventarisatie bij medewerkers van het sociaal domein (beleidsmedewerkers, kwaliteitsfunctionarissen en functioneel beheerders) blijkt dat op een dergelijk specifiek onderwerp als middelengebruik maar zeer beperkte data aanwezig is. Daarom is de focus al snel verlegd naar externe data. In het netwerk van ketenpartners is nagegaan waar de juiste data voor een specifieke indicator te vinden is. Daarnaast is ook naar openbare bronnen gezocht. Door zowel intern als extern onderzoek te doen, kregen we al snel een eerste beeld van wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn.

Na de interne en externe uitvraag bleek snel dat er nog veel hiaten in de beschikbare data zijn. Lang niet alle data voldoen aan de eisen en definities die gesteld zijn. Een probleem dat we tegenkomen is dat de data die we verzamelen niet altijd overeenkomen met de criteria en definities die we hanteren. Een voorbeeld is de definitie verslaving. Jongerenwerkers zien veel jongeren die verslaafd zijn aan gamen of social media, maar nog wel functioneren in de samenleving. De maatschappelijke opvang ziet daarentegen veel mensen die verslaafd zijn aan drugs of alcohol en niet meer functioneren. Het verschil in functioneren is cruciaal voor de definitie van verslaving. Ook de manier waarop we data verzamelen verschilt per instantie. Een vragenlijst is niet voor iedereen de meest geschikte methode om informatie te krijgen. Sommige instanties geven de voorkeur aan een open gesprek, omdat dat beter past bij hun doelen en werkwijze.

In Goeree-Overflakkee wordt echter hard gewerkt om meer met beschikbare data te kunnen doen. Ook is er de mogelijkheid om nieuwe data te creëren. Zo kunnen we bij een terugkerend onderzoek vanuit SPUK-GALA aansluiten. Door samen op te trekken in dit soort trajecten wordt de kennis van het vakteam en het datateam vanaf het begin optimaal benut.

Een andere mooie manier van het maximale uit bestaande data halen is de samenwerking met de GGD. Door de bestaande periodieke enquête van de GGD te verrijken met andere data binnen de GGD, zijn nieuwe inzichten uit deze data te halen die nuttig zijn voor de gezamenlijke aanpak. Zo voorkomen we extra werk in het opnieuw opstellen van enquêtes en blijft historische vergelijking mogelijk.

Hobbels in de praktijk bij data delen

De inventarisatie is het begin van het werken met data. Pas als je er mee aan het werk gaat, kom je achter de echte waarde van bronnen. De kwaliteit valt tegen, de data is toch niet op het juiste aggregatieniveau beschikbaar, of het delen van data tussen ketenpartners brengt de nodige hobbels met zich mee. Om toch zo veel mogelijk data uit de inventarisatie te kunnen gebruiken hebben we enkele tips:

  • Meestal is privacygevoelige informatie niet nodig voor de uitvoering, door bij de bron (bronhouder ketenpartner) data te aggregeren tot een anoniem niveau, is er veel mogelijk.
  • Zorg voor breed draagvlak in de keten. Draagvlak vanuit directie is nuttig om datadeling mogelijk te maken op structurele wijze. Tegelijkertijd moet het belang van goede datakwaliteit ook op de werkvloer goed doorgedrongen zijn.
  • Constant terugpakken naar het gezamenlijke doel en wat daarvoor nodig is. Data delen is geen doel, maar een middel. Dit kan ook helpen bij privacy issues en verbetering van datakwaliteit in de keten.

Uiteindelijk is de belangrijkste tip: ga aan de slag! Breng mensen bij elkaar en zorg voor een zo snel mogelijk eerste resultaat. Het eerste resultaat triggert je volgende succes. In Goeree-Overflakkee zitten we nog midden in het proces van ontdekken, leren en doen. We hebben met de eerste kleine data-inzichten een meer genuanceerd beeld gekregen van de problematiek. De impact van overmatig middelengebruik hebben we in het juiste perspectief gezet, dat heeft bijgedragen aan het beter richten van de preventieaanpak. Ook wordt het datagedreven werken steeds meer een bekend begrip met een praktische toepassing. Hiermee komt het inzicht dat datagedreven werken een organisatieverandering is en geen technische implementatie.

Meer weten?

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Han de Ridder, 06 81 75 07 29, h.d.ridder@telengy.nl of Tim van der Pol, 06 21 36 68 58, t.v.d.pol@telengy.nl.

 

 

Wat te doen met de Woo nu PLOOI vertraagd is? 

Lees het gehele artikel

In januari 2023 werd bekend dat de ontwikkeling van het Platform Open Overheidsinformatie (PLOOI) vertraging heeft opgelopen. De ontwikkeling van een meer eenvoudige variant van het platform staat in het tweede kwartaal van 2023 gepland. Dit nieuws leidt tot de vraag: op welke wijze moeten gemeenten en andere overheidsinstanties omgaan met de actieve publicaties van de Wet open overheid (Woo)? In dit artikel bespreken we de gevolgen van deze vertraging en mogelijke oplossingen. 

Uit het Matglas-rapport (maart 2023) is gebleken dat meerdere gemeenten moeite hebben om de passieve Woo-verzoeken binnen de wettelijke termijn te behandelen. Nu van gemeenten ook een inspanning verwacht wordt om gefaseerd 11 informatie categorieën actief te publiceren, wordt het proces complexer en een goede informatiehuishouding nog belangrijker. In onze gesprekken met ervaringsdeskundigen kwamen meerdere aandachtspunten, kansen en valkuilen naar voren. In een volgend artikel zullen we uitgebreider stilstaan bij de informatiehuishouding. Voor nu staan de publicatiemogelijkheden van de informatiecategorieën centraal. 

Waar met het eerste ontwerp van PLOOI de opslag en publicatie van documenten buiten een gemeente lag, blijft dit met de nieuwe opzet van PLOOI bij de gemeente zelf. De doorontwikkeling van PLOOI wordt een verwijsindex met zoekfunctie. Bij het investeren in een oplossing is het verstandig om alvast voor te sorteren op deze nieuwe opzet, de gekozen oplossing sluit idealiter later naadloos aan op het aanstaande PLOOI. 

Publicatie van artikelen 

De andere opzet van PLOOI laat gemeenten achter met de vraag waar informatie gedeeld moet worden. Een keuze is om te wachten op het nieuwe PLOOI. Als men echter in de geest van de wet denkt (transparantie en actieve openbaarmaknig), is dit geen optie. Wat kan een gemeente bijvoorbeeld al wel doen?

Publiceer op eigen platform

  • Gemeente Alkmaar publiceert op de eigen website DROP-documenten en documenten uit andere kanalen.  
  • Gemeente Amsterdam heeft een platform ontwikkeld, Open Amsterdam, waar het documenten actief openbaar maakt.  
  • Open raadsinformatie (ORI). Veel gemeenten maken besluitvorming al openbaar via een ORI-platform. Mogelijk is dit ook een geschikt platform om andere informatie categorieën op te publiceren.

Oplossing van een leverancier 

  • Met RX.Open biedt Visma-Roxit een oplossing die het afhandelen van Woo-verzoeken gemeentebreed ondersteunt. Het is mogelijk om anonimiseringssoftware te integreren. Zowel passieve als actieve publicatie is mogelijk via een eigen Woo-portaal.  
  • Civity heeft met de DataCatalogus een SaaS-oplossing voor het publiceren van Woo-verzoeken. Ook dit systeem ondersteunt passieve en actieve publicaties. Met een invoegtoepassing kan anonimiseringssoftware geïntegreerd worden.  

Samenwerken aan oplossingen

  • Het openweb concept heeft verschillende bouwblokken om online dienstverlening van gemeentes te verbeteren. Eén van de bouwblokken is bedoeld om Woo-verzoeken te publiceren conform de open standaard die samen met KOOP is opgezet.  
  • Een andere interessante ontwikkeling is Woogle. Woogle is één plek waar alle documenten vrijgegeven onder de Wet open overheid (Woo) van alle bestuursorganen makkelijk en snel te vinden zijn. Het project wordt uitgevoerd door wetenschappers aan de Universiteit van Amsterdam. Bestuursorganen worden van harte uitgenodigd om aan te haken bij het initiatief.

Tot slot 

In een volgend artikel gaan we dieper in op de belangen van en de verschillende keuzes in informatiehuishouding. PLOOI in een andere vorm is een mooie kans, een stok achter de deur, om de informatiehuishouding op orde te krijgen.

Meer weten? 

Wilt u meer weten? Neem dan contact op Han de Ridder. 

 

  

Effectief en gebruiksvriendelijk dashboardontwerp

Lees het gehele artikel

Effectieve en gebruiksvriendelijke dashboards zijn essentieel voor gemeenten die datagedreven willen werken. Het integreren van UX-design in nieuwe en bestaande dashboards helpt ambtenaren bij het nemen van goed geïnformeerde beslissingen op basis van data die gebruiksvriendelijk gepresenteerd wordt. Door de juiste gesprekken met de eindgebruikers en de kennis over het organiseren en visualiseren van data kunnen gemeenten nuttige en gebruiksvriendelijke dashboards creëren.

In dit artikel gaan we dieper in op wat UX-design is en wat belangrijk is bij het ontwerpen van een goed en effectief dashboard om uw informatie zo goed mogelijk over te brengen.

Gebruikersgericht ontwerp

Een data-analist staat bij een analyse niet standaard stil bij de wijze waarop de gebruikers het dashboard inzetten in hun werkprocessen of aan de bestuurstafel. Dit is de reden waarom een UX-designer start met een ontwerp van een dashboard waar de eindgebruiker centraal staat. Hierbij zijn twee dingen belangrijk:

Identificeer de doelgroep en behoeften

Breng als eerste de behoeften en prioriteiten van de stakeholders in kaart. Het is belangrijk om de behoeften specifiek te maken. Om dit te doen, kan bijvoorbeeld een team worden samengesteld dat bestaat uit vertegenwoordigers van alle relevante partijen die meewerken aan de dataoplossing, zoals beleidsmakers, data-analisten en IT-medewerkers. Nadat het doel duidelijk is, is de eerste stap om te bepalen welke visualisatie geschikt is.

Een dashboard past goed bij informatie die regelmatig wordt vernieuwd en waarbij het belangrijk is dat de informatie altijd up-to-date is. Een rapport is geschikter voor informatie dat minder vaak wordt geüpdatet. Als je bijvoorbeeld een ‘workload’ wilt visualiseren, kun je dit het beste in een dashboard doen. In een vervolgartikel zullen we dieper ingaan op dit specifieke vraagstuk.

Betrek gebruikers in het ontwerpproces

Een visualisatie maak je altijd voor de eindgebruiker. Het vroeg betrekken van de gebruikers zorgt ervoor dat het eindresultaat goed aansluit bij de wensen van de gebruiker en een snellere doorlooptijd van het ontwikkelproces. Een praktische insteek hiervoor zijn gebruikerstesten waarin feedback verzameld wordt om het ontwerp te verfijnen en de bruikbaarheid te waarborgen. Kijk ook eens naar al bestaande dashboards, hoe vaak worden ze gebruikt? Waarom worden ze wel of niet gebruikt? Wat is er goed aan en wat kan beter? Welke informatie wordt gemist?

De UX-designer is er niet alleen voor de eindgebruikers, hij/zij kan ook waardevolle feedback geven aan het datateam over de opgeleverde resultaten.

Organisatie van informatie

Een goede organisatie van informatie zorgt ervoor dat gebruikers effectief informatie kunnen gebruiken en delen met elkaar. In dit kennismanagementproces speelt herkenbaarheid over meerdere dashboards een belangrijke rol.

Gebruik gestandaardiseerde lay-outs en consistente indelingen om de leesbaarheid en het begrip van de informatie te bevorderen. Groepeer bijvoorbeeld gerelateerde informatie en visualisaties om het dashboard overzichtelijk te houden.


TIP: Denk bij organiseren van informatie ook aan het toevoegen van een legenda, de zogenoemde definitiepagina. Om verwarring te voorkomen is het belangrijk dat er consensus is over de betekenis van gebruikte termen en dat deze ook beschreven is in de definitiepagina. Door het gebruik van een definitiepagina houd je het dashboard zo overzichtelijk mogelijk, maar kan je met één muisklik de benodigde informatie vinden.


Gebruik duidelijke labels en titels

Zorg voor duidelijke en beknopte labels en titels voor alle visualisaties en gegevenspresentaties. Gebruik eenvoudige en begrijpelijke taal die aansluit bij de doelgroep. Let wel op; rommel is de vijand! Hoe meer tekst, plaatjes of lijnen er in een dashboard staan, hoe meer prikkels de hersenen moeten verwerken. De balans tussen duidelijkheid en de hoeveelheid prikkels is daarom erg belangrijk om de boodschap over te brengen.

Effectieve visualisatie

Over visualisaties bestaat veel discussie. Zonder uitputtend te willen zijn, geven wij graag de volgende aandachtspunten mee:

Gebruik relevante visualisaties

Kies visualisaties die passen bij de gegevens en het doel van het dashboard, zoals kaarten voor geografische informatie en staafdiagrammen voor het onderling vergelijken van waarden. Op deze website staat meer informatie over verschillende visualisaties.

Houdt het simpel

Er zijn honderden visualisatiemogelijkheden. De ene nog mooier dan de ander. Houdt het simpel en effectief. De visualisatie is bedoeld voor de informatie. Het design moet de informatie niet in de weg zitten. Kijk met het design ook kritisch naar het gebruik van lijnen, markeringen of labels.

“There is a story in your data. But your tools don’t know what that story is. That’s where it takes you—the analyst or communicator of the information—to bring that story visually and contextually to life.”

Cole Nussbaumer Knaflic

Houd rekening met kleurgebruik

Kleuren spelen een belangrijke rol bij het overbrengen van informatie en het bevorderen van begrip. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van de kleuren rood en groen. Rood wordt geassocieerd met gevaar of slechte prestaties, groen heeft een veel positievere associatie: denk aan lente, frisheid en doorrijden bij het stoplicht. Kleurgebruik kan mensen dus verleiden tot verkeerde conclusies. Gebruik daarom een beperkt kleurenpalet en consistente kleuren voor vergelijkbare gegevenstypen. Zorg voor voldoende contrast tussen tekst en achtergrond en houdt rekening met kleurenblindheid bij het kiezen van kleuren.

Gebruiksvriendelijkheid

Wij vinden niets vervelender dan vijf keer klikken om bij informatie te komen, andere mensen vinden eindeloos scrollen of kleine letters erg storend. Het is jammer als om deze redenen dashboards niet gebruikt worden.

Interactieve elementen

Geef gebruikers de mogelijkheid om gegevens te filteren en aan te passen aan hun behoeften. Verschillende datavisualisatie tools bieden interactieve functies zoals slicers en drill-downs aan. Met een slicer filter je op een gemakkelijke manier de data, om een specifiek stukje data beter te kunnen bekijken. Met een drill-downpad kan de informatie op een ander niveau bekeken worden. Een voorbeeld van een drill-downpad is het inzoomen van het aantal inwoners van een stad, naar het aantal inwoners per wijk. Blijf wel kritisch op welke interacties nuttig zijn en welke beter weggelaten kunnen worden.

Onderhoud en optimalisatie

Zorg voor regelmatig onderhoud aan, en optimalisatie van de dashboards. Dit omvat het up-to-date houden van gegevens, het aanpassen van visualisaties en lay-outs op basis van veranderende behoeften en het doorvoeren van verbeteringen op basis van gebruikersfeedback. Om het onderhoud en de optimalisatie zo efficiënt mogelijk uit te voeren is het verstandig om een gestandaardiseerd proces te ontwerpen. Het waarborgt de best practices van een dashboard. Meerdere dashboards met dezelfde opzet maken het gebruik gemakkelijker en herkenbaarder, voor de ontwikkelaar is een dashboard aanpassen ook wat gemakkelijker.

Responsive design

Zorg er als laatste voor dat het dashboard goed werkt op verschillende apparaten en schermgroottes. Een responsief ontwerp zorgt voor een optimale gebruikerservaring, ongeacht het apparaat dat wordt gebruikt.

Tot slot

Wij wensen jullie veel succes bij het ontwerpen en inrichten van een prachtig dashboard. Het devies: de gebruiker staat centraal. Heeft u vragen over hoe UX-design nog verder ingezet kan worden of ondersteuning nodig? Neem dan contact op Han de Ridder.

Bibliografie

 

Even voorstellen… Han de Ridder

Lees het gehele artikel

Vanaf 1 maart ben ik werkzaam bij Telengy. Na verpleegkunde een heel andere tak van sport, maar een maatschappelijke impact maken blijft als rode draad door mijn werk lopen.

Na mijn opleiding heb ik mij gespecialiseerd in wondzorg. Het helpen van mensen vond ik leuk, toch voelde ik mij niet helemaal op mijn plaats. Toen ik in mijn laatste baan bezig was met zorg en data klikte het; de kracht van data om beslissingen te kunnen maken, wilde ik optimaal inzetten. Nadat ik een online cursus data-analytics gedaan had, ben ik in aanraking gekomen met datagedreven werken bij de gemeente Kapelle.

Bij Telengy heb ik de mogelijkheid gevonden om mijzelf in te zetten om het gebruik van data te koppelen aan een maatschappelijke impact. Mijn mensenkennis en sociale vaardigheden die ik heb opgedaan als verpleegkundige, kan ik inzetten in de opgave om datagedreven werken goed te implementeren.

De nabije toekomst zal voor mij bestaan uit het beter leren kennen van Telengy en de overheidssector. Tegelijkertijd wil ik mijzelf blijven ontwikkelen om steeds een stapje verder te komen en mij te ontplooien tot volwaardige sparringpartner.